Yãk-y n kẽng y sẽn tarã nengẽ

Inonge Wina

Soolge Wikipidiya
Inonge Wina
neda
Sex or genderfemale Tekre
Country of citizenshipZambia Tekre
Name in native languageInonge Wina Tekre
Given nameInonge Tekre
Family nameWina Tekre
Date of birth2 Tuul-nif kiuugu 1941 Tekre
Zĩ-ninga o rogeSenanga Tekre
Languages spoken, written or signedEnglish Tekre
Occupationpolitician, sociologist, minister Tekre
Position heldVice President of Zambia, Member of the National Assembly of Zambia Tekre
Educated atUniversity of Zambia, Santa Monica College Tekre
Member of political partyPatriotic Front Tekre
Described at URLhttp://www.parliament.gov.zm/node/427 Tekre

Inonge Mutukwa Wina (born 2 April 1941)) A yaa Zambia politik soab sẽn yɩ tẽnga taoor soab 13 soabã yʋʋm 2015 n tãag yʋʋm 2021. A yɩɩ pipi pag sẽn paam tʋʋma, tɩ kɩt t'a lebg pag sẽn tar tʋʋm-kãsems n yɩɩd a taabã sẽn zĩnd Zambi soolmã pʋgẽ.[1]

A lekolle bangr

[tekre | teke sidgem]

A Wina kẽnga lekoll sẽn be Senanga, Barotse National School (masã sẽn yaa Kambule Sekondar Lekollã) sẽn be Mongu. A wa n paama a lekollã n yaool n kẽng Santa Monica High School Los Angeles, California. A paama kareng tʋʋmde Santa Monica College. A ra kẽnga Zambi wã Yunivɛrzitetã sẽn sɩng n tik a karengã pʋgẽ.

Community service

[tekre | teke sidgem]

A Wina sẽn kẽes a toog siglgã tʋʋm pʋgẽ wã sɩngame yʋʋm 1970 wã sɩngrẽ, a sẽn kõ a meng n kõ pagbã tʋʋmde. A zĩnda siglgã taoor lʋɩtb sull dãmb pʋsẽ. A yɩɩ rapã sẽn yaa kiris-neb sull ning sẽn boond tɩ Young Women's Christian Association wã taoor soaba, a sẽn sõng tɩ b tõog n moon pagb mensã noorã, tɩ kɩt tɩ b naan naan naan naan tũ b sẽn namsdẽ wã. Yʋʋmd 1996 wã, b yãka-a t'a yɩ NGO Koorandã Rɩkẽ wã (NGOCC) taoor soaba.[2][3][4]

Yʋʋmd 2000 wã, a Wina sẽn wa n zab ne pagb sẽn get b sẽn get b mens n get b sẽn pa segd n maan bũmb ninsã, a lʋɩɩs n kõ pagb sẽn maand b mens n pa segd n maand bũmb ninsã. A Wina leb n zĩnda Zambie Refugee Services, Zambie Social Services Council, University Teaching Hospital, la Zambie University Council taoor dãmb taoor dãmb tʋʋmẽ.[5][6]

Politiki tʋʋmde

[tekre | teke sidgem]

Yʋʋmd 2001 wã, a Wina yãka a Nalolo tẽnga tẽnga taoor soab n yɩ siglgã taoor lʋɩtb sull ning sẽn boond tɩ United Party for National Development wã taoor soaba. A yaa b sẽn yãk-a tɩ b yɩ b sull sull sull ning sẽn geta b mensã yell n get b sẽn segd n maan to-to wã taoor soaba.[7]

A Wina leb n yɩɩ a Nalolo tẽnga taoor soab n yɩ United Liberal Party kandida yʋʋm 2006 wã tẽnga taoor dãmb la tẽnga taoor dãmb yãkrã pʋgẽ. A sã n wa pa paam n yãk a soab n na n kao bʋʋdã, a kosa bʋ-kaoodb a taab n wilg t'a pa segd n kao bʋʋd ye. A Wina leb n lʋɩɩ Nalolo tẽnga pʋga, yʋʋmd 2011 wã, la a ra paasa ne a sẽn da yaa a tẽnga taoor soaba. A Wina kẽnga tẽnga taoor soak a Michael Sata taoor dãmb cabinetã pʋgẽ, a sẽn yaa taoor dãmba la siglsã minisr n yɩ a taoor soaba. Yʋʋmd 2012 tʋʋlg kiuug rasem 8 wã, a Sata sẽn da ket n tẽegd pagb daarã, a kɩtame tɩ b yãk minisr sẽn geta b pagbã yelle, n lebg minisr sẽn get b mens yelle, la a pʋgl a Wina t'a yɩ minisr sẽn wilgd b pagbã la b kambã yell.

Yʋʋmd 2015 yʋʋm-vẽkr kiuug rasem 26 wã, a Wina yaa Zambi tẽnga taoor soab sẽn yaa taoor soab sull a yiib soaba.[8] A ra zoe n yaa Lungu sorã 2016 wã, n lebg pipi pag sẽn paam n yɩ tẽnga taoor soab pʋɩtba, la a basa a tʋʋm-kãnga yʋʋm 2021 wã sẽn deng n yãk n na n kao a yõor yaoodã.[9]

A menga vɩɩm

[tekre | teke sidgem]

A kẽnga ne a Arthur Wina, sẽn da yaa burkĩna zabd, ministɛɛr n da yaa karen-bi-bi-laaga, n ki yʋʋmd 1995 bõn-bɩʋʋng rasem 3 wã. B ra tara kamb a tãabo, tɩ b yiib n ki.[10] A Arthur Wina paama zãmsg Munali Sekondar Lekollẽ, sẽn da yaa Zambi wã pipi sekondar lekoll n kõ Zambi nebã. A Zambie sull ning sẽn wa n yaa pipi sẽn paam tɩ b lebg burkĩna wã neb wʋsg (a Arthur Wina saam-biig a Sikota) me paama zãmsg Munali.[11]

Sebtiise

[tekre | teke sidgem]
  1. https://www.parliament.gov.zm/node/427
  2. "Zambia: Mukulagate scandal involving former government officials…". Transparency.org (in English). 2021-09-17. Retrieved 2025-08-02.
  3. Sishuwa, Sishuwa (2021-08-08). "Zambia: In a fair election, Lungu can't win. In an unfair one, he can't lose". African Arguments (in British English). Retrieved 2025-08-02.
  4. hannu (2015-01-26). "Inonge Wina becomes Zambia's first female Vice President – "I want women to enjoy the same rights and benefits as men"". Demo Finland (in British English). Retrieved 2025-08-02.
  5. "A World of Change: Inonge Wina Returns to SMC". www.smc.edu (in English). Retrieved 2025-08-02.
  6. "Zambia : Inonge Wina's full profile" (in British English). 2015-01-26. Retrieved 2025-08-02.
  7. "Peace in the home essential first step to community peace, says Zambia's vice president". Commonwealth (in English). Retrieved 2025-08-02.
  8. https://www.mwebantu.com/ngocc-congratulates-nkandu-luo-on-her-appointment-as-a-running-mate-to-president-lungu/
  9. http://www.xinhuanet.com/english/2021-05/17/c_139951811.htm
  10. Southern African Political History: A Chronology of Key Political Events from Independence to Mid-1997 (in English). Bloomsbury Academic. 1999-02-28. ISBN 978-0-313-30247-3.
  11. "Zambia : Sikota Wina recounts his early days as a Politician" (in British English). 2013-07-28. Retrieved 2025-08-02.