Inonge Wina
| Sex or gender | female |
|---|---|
| Country of citizenship | Zambia |
| Name in native language | Inonge Wina |
| Given name | Inonge |
| Family name | Wina |
| Date of birth | 2 Tuul-nif kiuugu 1941 |
| Zĩ-ninga o roge | Senanga |
| Languages spoken, written or signed | English |
| Occupation | politician, sociologist, minister |
| Position held | Vice President of Zambia, Member of the National Assembly of Zambia |
| Educated at | University of Zambia, Santa Monica College |
| Member of political party | Patriotic Front |
| Described at URL | http://www.parliament.gov.zm/node/427 |
Inonge Mutukwa Wina (born 2 April 1941)) A yaa Zambia politik soab sẽn yɩ tẽnga taoor soab 13 soabã yʋʋm 2015 n tãag yʋʋm 2021. A yɩɩ pipi pag sẽn paam tʋʋma, tɩ kɩt t'a lebg pag sẽn tar tʋʋm-kãsems n yɩɩd a taabã sẽn zĩnd Zambi soolmã pʋgẽ.[1]
A lekolle bangr
[tekre | teke sidgem]A Wina kẽnga lekoll sẽn be Senanga, Barotse National School (masã sẽn yaa Kambule Sekondar Lekollã) sẽn be Mongu. A wa n paama a lekollã n yaool n kẽng Santa Monica High School Los Angeles, California. A paama kareng tʋʋmde Santa Monica College. A ra kẽnga Zambi wã Yunivɛrzitetã sẽn sɩng n tik a karengã pʋgẽ.
Community service
[tekre | teke sidgem]A Wina sẽn kẽes a toog siglgã tʋʋm pʋgẽ wã sɩngame yʋʋm 1970 wã sɩngrẽ, a sẽn kõ a meng n kõ pagbã tʋʋmde. A zĩnda siglgã taoor lʋɩtb sull dãmb pʋsẽ. A yɩɩ rapã sẽn yaa kiris-neb sull ning sẽn boond tɩ Young Women's Christian Association wã taoor soaba, a sẽn sõng tɩ b tõog n moon pagb mensã noorã, tɩ kɩt tɩ b naan naan naan naan tũ b sẽn namsdẽ wã. Yʋʋmd 1996 wã, b yãka-a t'a yɩ NGO Koorandã Rɩkẽ wã (NGOCC) taoor soaba.[2][3][4]
Yʋʋmd 2000 wã, a Wina sẽn wa n zab ne pagb sẽn get b sẽn get b mens n get b sẽn pa segd n maan bũmb ninsã, a lʋɩɩs n kõ pagb sẽn maand b mens n pa segd n maand bũmb ninsã. A Wina leb n zĩnda Zambie Refugee Services, Zambie Social Services Council, University Teaching Hospital, la Zambie University Council taoor dãmb taoor dãmb tʋʋmẽ.[5][6]
Politiki tʋʋmde
[tekre | teke sidgem]Yʋʋmd 2001 wã, a Wina yãka a Nalolo tẽnga tẽnga taoor soab n yɩ siglgã taoor lʋɩtb sull ning sẽn boond tɩ United Party for National Development wã taoor soaba. A yaa b sẽn yãk-a tɩ b yɩ b sull sull sull ning sẽn geta b mensã yell n get b sẽn segd n maan to-to wã taoor soaba.[7]
A Wina leb n yɩɩ a Nalolo tẽnga taoor soab n yɩ United Liberal Party kandida yʋʋm 2006 wã tẽnga taoor dãmb la tẽnga taoor dãmb yãkrã pʋgẽ. A sã n wa pa paam n yãk a soab n na n kao bʋʋdã, a kosa bʋ-kaoodb a taab n wilg t'a pa segd n kao bʋʋd ye. A Wina leb n lʋɩɩ Nalolo tẽnga pʋga, yʋʋmd 2011 wã, la a ra paasa ne a sẽn da yaa a tẽnga taoor soaba. A Wina kẽnga tẽnga taoor soak a Michael Sata taoor dãmb cabinetã pʋgẽ, a sẽn yaa taoor dãmba la siglsã minisr n yɩ a taoor soaba. Yʋʋmd 2012 tʋʋlg kiuug rasem 8 wã, a Sata sẽn da ket n tẽegd pagb daarã, a kɩtame tɩ b yãk minisr sẽn geta b pagbã yelle, n lebg minisr sẽn get b mens yelle, la a pʋgl a Wina t'a yɩ minisr sẽn wilgd b pagbã la b kambã yell.
Yʋʋmd 2015 yʋʋm-vẽkr kiuug rasem 26 wã, a Wina yaa Zambi tẽnga taoor soab sẽn yaa taoor soab sull a yiib soaba.[8] A ra zoe n yaa Lungu sorã 2016 wã, n lebg pipi pag sẽn paam n yɩ tẽnga taoor soab pʋɩtba, la a basa a tʋʋm-kãnga yʋʋm 2021 wã sẽn deng n yãk n na n kao a yõor yaoodã.[9]
A menga vɩɩm
[tekre | teke sidgem]A kẽnga ne a Arthur Wina, sẽn da yaa burkĩna zabd, ministɛɛr n da yaa karen-bi-bi-laaga, n ki yʋʋmd 1995 bõn-bɩʋʋng rasem 3 wã. B ra tara kamb a tãabo, tɩ b yiib n ki.[10] A Arthur Wina paama zãmsg Munali Sekondar Lekollẽ, sẽn da yaa Zambi wã pipi sekondar lekoll n kõ Zambi nebã. A Zambie sull ning sẽn wa n yaa pipi sẽn paam tɩ b lebg burkĩna wã neb wʋsg (a Arthur Wina saam-biig a Sikota) me paama zãmsg Munali.[11]
Sebtiise
[tekre | teke sidgem]- ↑ https://www.parliament.gov.zm/node/427
- ↑ "Zambia: Mukulagate scandal involving former government officials…". Transparency.org (in English). 2021-09-17. Retrieved 2025-08-02.
- ↑ Sishuwa, Sishuwa (2021-08-08). "Zambia: In a fair election, Lungu can't win. In an unfair one, he can't lose". African Arguments (in British English). Retrieved 2025-08-02.
- ↑ hannu (2015-01-26). "Inonge Wina becomes Zambia's first female Vice President – "I want women to enjoy the same rights and benefits as men"". Demo Finland (in British English). Retrieved 2025-08-02.
- ↑ "A World of Change: Inonge Wina Returns to SMC". www.smc.edu (in English). Retrieved 2025-08-02.
- ↑ "Zambia : Inonge Wina's full profile" (in British English). 2015-01-26. Retrieved 2025-08-02.
- ↑ "Peace in the home essential first step to community peace, says Zambia's vice president". Commonwealth (in English). Retrieved 2025-08-02.
- ↑ https://www.mwebantu.com/ngocc-congratulates-nkandu-luo-on-her-appointment-as-a-running-mate-to-president-lungu/
- ↑ http://www.xinhuanet.com/english/2021-05/17/c_139951811.htm
- ↑ Southern African Political History: A Chronology of Key Political Events from Independence to Mid-1997 (in English). Bloomsbury Academic. 1999-02-28. ISBN 978-0-313-30247-3.
- ↑ "Zambia : Sikota Wina recounts his early days as a Politician" (in British English). 2013-07-28. Retrieved 2025-08-02.