Jacqueline Moudeina
A Jacqueline Moudeina (b sẽn dog yʋʋmd 1957) yaa Zad-rɩt-n-soaba la ned sẽn get a nin-tɩrse, a sẽn mi a sẽn kẽes a Hissène Habré bʋʋd ne a sẽn maan tʋʋm-wẽns sẽn namsd ãdem-biisã yĩmd ne-a wã yĩnga.nga, la sẽn tʋ
A BIOGRAFI
[tekre | teke sidgem]A Jacqueline Moudeina rogame la a bɩɩ Chad; la yʋʋmd 1979 wã, zabr sẽn sɩng tẽngã pʋgẽ wã poore, a basa a sẽn zãmsd Inglizã wã Tchad Inivèsite, n zoe n kẽng Kongo ne a sɩdã. B zĩnda be yʋʋm 13 n yaool n lebg n wa. A sẽn da be be wã, a paama a magisterã sẽn yaa tãb-biis noorã pʋgẽ Brazzaville karẽn-biisã pʋgẽ. [1]
A lebg n wa Tchad yʋʋmd 1995 wã, a Hissène Habré sẽn wa n yaa prezida wakatẽ wã, a sẽn wa n wa n maan rabeemã poore. A ra yaa zags sẽn zãms b tʋʋmdã, la a ra yaa [1]pʋg-paalgã sʋka. A sẽn wa n lebg sɛk-bi-poakã, yʋʋmd 2004 wã, a lebga Tchad tẽnga taoor soab sẽn get b mensã noor tɩ b keng b mensã. Yʋʋm piigã pʋgẽ, a sɩngame n kogl kaset a Habré ne a tũud-n-taasã sẽn maan wẽnga.
Yʋʋmd 2001 tʋʋlg kiuug rasem 23 wã, a Moudeina sẽn da be Frans tẽn-boogã taoor n maand maand maand sẽn pa zems ne a sẽn maand a naamã sorã, Polɩɩs komissɛɛr a Mahamat Wakaye kõo noor tɩ b yiis maandã ne pãnga. A Moudeina paama b toog ne b grenããã, la a zĩnda Frans yʋʋm a ye n paam n maag a meng.[2]
A HABRE BUUDU
[tekre | teke sidgem]Yʋʋmd 1982 wã, a Hissène Habré rɩka naam ne puugr. [3] A Moudeina sɩngame n zabd ne a Habré yʋʋmd 2000 wã, a sẽn da vɩ Senegal tẽnga pʋgẽ, la a sẽn da maand a sẽn na yɩl n sõng pag a yopoe wã. A bʋ-kaoodã sẽn da be bʋʋdã pʋgẽ wã kɩtame t'a maan bũmb sẽn kɩt tɩ b namsd a Zeova la b maand wẽnga. La yʋʋmd a ye poore, bʋ-kaoodã basa bʋʋdã n yeel tɩ yaa Senegali soolmã pʋgẽ. A Moudeina ne a kʋʋbã me kẽnga Belzẽ, bala b tara noor tɩ b tõe n sɩbg ned ning fãa sẽn maan-a tʋʋma dũniyã gill zugu.
Yʋʋmd 2016 kiuug rasem 30 wã, b kɩtame t'a Hissène Habré paam bãens yʋʋm kobs sẽn kõn sa. [4]Yʋʋm a nu poore, b bʋ-kaood a sẽn be Belzjamã n kao bʋʋdã n yeel t'a Habré yaa sodaas sẽn maan kʋɩlem, n maand wẽnga, la a kʋʋ neb a taabã. Rẽ poore, b kɩtame tɩ b yiis tẽn-zẽms n yõk-a, la b kos t'a yi Senegal n tɩ kõ-a. B yõka-a lame n yõk-a rasem piig la a ye, la Senegali prokurorã yeelame t'a pa na n tõog n maan bũmb ning b sẽn yeelã ye. A Senegal tẽnga taoor soabã yeelame tɩ yaa Afirik yell la a sẽn maan n wilg tɩ yaa Afiriki sull n na n deeg a bʋʋdã. [5]
Yʋʋmd 2005 soabã pʋgẽ, Afirik Tigenga kosa Senegal t'a tɩg a Habré ne a Afrika yʋʋr yĩnga, n yeel tɩ pa segd n kao Afirik tẽnga taoor soab bʋʋd Afirik tẽngẽ ye. La yʋʋm a yoob pʋgẽ, Senegal yeelame tɩ b pa na n kao a bʋʋd ye.[6] A Moudeina sẽn na n maan bũmb ning fãa, a modgame n na n yiis-a tẽn-zẽmsẽ. [7]
A KUUNA
[tekre | teke sidgem]A paama Martin Ennals Award sẽn kõ b sẽn kogend b mensã noor yʋʋmd 2002. A lebga Chad tẽnga bĩng sẽn get ninsaalb hakã kengre la b koglg (ATPDH) taoor soaba yʋʋmd 2004. A paama "Right Livelihood Award" yʋʋmd 2011 wã a sẽn maan a sẽn pa tõe n maan a toorẽ wã yĩnga, sẽn na yɩl n paam tɩrlem sẽn kẽed ne a sẽn da be a Tchad wã naam-soaba sẽn da yaa a nin-soaba, la a paas b bãngrã la b tũub ne b mensã noor sẽn be Afrɩka". [8]
LEBG-GES
- First women lawyers around the world
SEBTIISE
- ↑ 1.0 1.1 https://web.archive.org/web/20101129221103/http://thewitness.org/article.php?id=886
- ↑ https://web.archive.org/web/20111204015252/http://www.frontlinedefenders.org/node/353
- ↑ http://www.martinennalsaward.org/hrd/jacqueline-moudeina/
- ↑ https://www.jeuneafrique.com/mag/636810/societe/tchad-que-devient-jacqueline-moudeina-lavocate-qui-a-fait-tomber-hissene-habre/
- ↑ http://justiceinconflict.org/2011/12/18/no-limits-for-justice-universal-jurisdiction-and-the-case-of-former-chadian-president-hissene-habre/
- ↑ http://www.africandiplomacy.com/index.php?option=com_content&view=article&id=820%3Ajacqueline-moudeina-impunity-is-a-cancer-that-prevents-us-from-realizing-our-true-potential&catid=70%3Angos-voices&Itemid=111&lang=en
- ↑ https://www.nytimes.com/2015/07/19/world/africa/surviving-grenade-and-terror-to-bring-chads-ex-leader-to-trial.html
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Right_Livelihood_Award